Czym jest poliester?
Poliester wynaleziono w latach 40. XX wieku i stosowano do produkcji folii, tworzyw sztucznych i tkanin.
Poliester jest wszechstronny, lekki, odporny na gniecenie i plamy. Szybko schnie i nie lubią go szkodniki (bo jest rodzajem plastiku). Ale przede wszystkim poliester jest tani. To najtańsze z włókien i głównie dlatego wybierają go producenci taniej odzieży.
Poliester nie jest higroskopijny, czyli nie pozwala skórze „oddychać”. Nie zapewnia odpowiedniego przepływu powietrza, dlatego możemy nadmiernie się w nim pocić.
Produkcja poliestru od 2000 roku potroiła się, z 20 do 60 milionów ton rocznie. W 2030 ma to być już 90 mln ton, a produkcja włókien syntetycznych, ma wtedy wzrosnąć do 75% wszystkich produkowanych włókien.
Poliester zalewa świat
Poliester to obecnie najpopularniejsza tkanina. Stanowi połowę całego rynku włókien i ok. 80% wszystkich włókien syntetycznych.
Tak ogromna produkcja to efekt fast fashion i rosnącego zapotrzebowania na tanie tekstylia.
Niskiej jakości ubrania szybko się zużywają. Mamy przez to coraz większy problem z odpadami, jakie stanowią plastikowe ubrania i inne tekstylia. Poliester, jako tworzywo wytwarzane na bazie pochodnych ropy naftowej, nie ulega biodegradacji tak, jak tworzywa naturalne. Takie odpady pozostają na wysypisku przez przynajmniej kilkaset lat.
Lekcja chemii
Produkcja poliestru wymaga użycia szkodliwych substancji, takich jak metale ciężkie, ftalany, formaldehydy (i inne związki perfluorochemiczne) czy tlenek antymonu, który jest substancją rakotwórczą. W wielu tkaninach znaleziono też BPA oraz PFOS i PFOA (odpowiadające za odporność tkaniny na wodę czy ścieranie).
Skóra wchłania toksyczne substancje, szczególnie pod wpływem ciepła (czyli np. podczas ćwiczeń). Obecność takich substancji w ubraniach może powodować bóle głowy, problemy z koncentracją, duszności, wysypkę, swędzenie, egzemę oraz pogorszyć istniejące problemy skórne. Negatywne skutki toksyn można odczuwać aż do 3 dni po założeniu poliestru! Wg Narodowego Instytutu Zdrowia noszenie poliestrowej bielizny było powiązane z problemami endokrynologicznymi i niepłodnością u kobiet oraz z impotencją u mężczyzn.
Poliester jest… z ropy!
Produkcja wszystkich włókien syntetycznych zużywa ok. 342 mln baryłek ropy każdego roku, a korporacje takie jak Shell czy Exxon Mobile inwestują w nowe zakłady i odwierty. Modzie na poliester ma w tym duży udział.
Produkcja poliestru odpowiada za emisję ponad 700 mln ton CO2 rocznie. To równowartość emisji ze 180 elektrowni węglowych!
Wytworzenie poliestru wymaga dużych ilości energii, ok. 125 MJ/kg, czyli emisje rzędu 14,2 kg CO2/kg. To prawie 3x więcej niż bawełna.
Problemem są ogromne ilości ropopochodnych surowców oraz brak transparentności w ich pozyskiwaniu. Marki nie informują, skąd kupują ropę potrzebną do produkcji ubrań.
Ile wody jest w ubraniach?
Poliester ma największy ślad wodny spośród wszystkich włókien. Do jego produkcji potrzeba aż 71 tys. m3 wody na 1 t włókna (ponad 7x więcej niż bawełna).
Produkcja poliestru bardzo zanieczyszcza wodę. Tkaninę produkuje się głównie w Azji, gdzie nie ma restrykcji ani kontroli nad spuszczaniem ścieków do rzek i gruntów.
Zanieczyszczona metalami ciężkimi i toksycznymi chemikaliami woda używana jest przez lokalną ludność, do picia i do upraw. Wodę spożywają też zwierzęta, co znacznie wpływa na ich stan. Skażone jest również środowisko.
Mikroplastik, maxi-problem
Poliester to tkanina, z której wypłukuje się mikroplastik (podobnie jak z innych tkanin syntetycznych). Dzieje się to na każdym etapie produkcji, użytkowania oraz utylizacji.
Szacuje się, że podczas prania syntetycznych tekstyliów, takich jak poliester, do oceanów trafia rocznie ok. 0,5 mln ton mikrowłókien.
Takie mikrowłókna są o wiele trwalsze niż włókna naturalne, nie ulegają tak łatwo biodegradacji i na setki lat pozostają w środowisku. Zawierają w sobie chemikalia stosowane w procesie produkcji, które mogą być szkodliwe dla roślin, zwierząt i ludzi.
“Eko” poliester z recyklingu
Włókna z recyklingu butelek PET powstają z paliw kopalnych, tak, jak nowy poliester. Mają takie same właściwości, proces produkcji i związane z nim wyzwania.
Tkaniny z takich włókien nie nadają się do recyklingu. Nie są zrównoważonym tworzywem, który powstaje w obiegu zamkniętym. Lepszym wykorzystaniem butelek PET byłoby przetworzenie ich na kolejne plastikowe opakowania.
Stosowanie poliestru z recyklingu butelek PET to dla producentów przede wszystkim forma greenwashingu oraz pokazania się jako marka bardziej ekologiczna. Trudno zweryfikować, czy do produkcji rzeczywiście wykorzystano odpady. Marki zwykle nie zważają, z czego zrobiony jest poliester. Ma on być tak samo tani, ale z metką „eko”.
Co zamiast poliestru?
Założenie, że teraz zamiast nowych koszulek z poliestru kupować tylko te z bawełny, jest mylne!
Bo najlepszym sposobem na pozbycie się poliestru jest ograniczenie zakupów w ogóle, wydłużanie życia ubrań, naprawianie albo odzież z drugiej ręki.
Jeśli potrzebujesz nowego ubrania, poszukaj naturalnych tkanin z drugiej ręki (bawełny, wełny, lnu, jedwabiu) lub takich certyfikowanych i dobrej jakości, które posłużą ci lata.
Do jogi, pilatesu czy na siłownię mogą sprawdzić się również stroje z naturalnych włókien, bawełny lub wełny.
Korzystaj z poliestru tylko w ubraniach i dodatkach, których nie trzeba często prać oraz które nie przylegają bezpośrednio do skóry, np. kurtki, plecaki czy torby.
Źródła: http://changingmarkets.org/wp-content/uploads/2022/03/LICENCE-TO-GREENWASH-FULL-REPORT.pdf, https://www.theguardian.com/environment/2016/jun/20/microfibers-plastic-pollution-oceans-patagonia-synthetic-clothes-microbeads, https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2023/mar/23/is-it-recycled-is-it-recyclable-a-shoppers-guide-to-synthetic-fabrics, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18393023/, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18225689/, https://www.businessoffashion.com/articles/sustainability/recycled-polyester-plastic-materials-sustainability-bottles-textile/, https://cfda.com/resources/materials/detail/polyester
