Co to jest freeganizm?
Freeganizm to jedzenie żywności, która została wyrzucona przez innych, głównie przez supermarkety.
Sklepy wyrzucają ogromną ilość jedzenia, które nadaje się do spożycia! Rocznie marnujemy ok. 9 milionów ton żywności (dane Polskiego Instytutu Ekonomicznego z 2019 roku), z czego większość wyrzucają konsumenci, a sieci handlowe — tylko kilka procent. Co i tak daje kilkaset ton żywności, która ląduje każdego roku na śmietniku. Gdyby wykorzystać wszystkie produkty zdatne do spożycia, każdy Polak zjadłby o ok. 247 kg jedzenia więcej każdego roku! A w naszym kraju właściwie zniknąłby problem niedożywienia.
Marnowanie w liczbach
88 mln ton żywności marnuje się rocznie w Unii Europejskiej.
Źródłami strat artykułów spożywczych są:
- 53% gospodarstwa domowe
- 19% przetwórstwo
- 12% gastronomia
- 11% produkcja
- 5% dystrybucja
Najczęściej wyrzucanymi produktami są:
- pieczywo
- owoce
- wędliny
- warzywa
- jogurty
Wśród przyczyn wyrzucania żywności wymienia się:
- 29% przekroczenie terminu przydatności
- 20% zbyt duże zakupy
- 15% zbyt duże porcje posiłków
- 15% zakup złego jakościowo produktu
- 13% niewłaściwe przechowywanie
793 mln ludzi na świecie cierpi z powodu niedożywienia.
Dlaczego supermarkety wyrzucają jedzenie?
Ze względu na minioną datę ważności (która jest kwestią umowną — patrz post “Fałszywe daty ważności”).
Wyrzucane są produkty, które są nieatrakcyjne wizualnie, głównie zniekształcone warzywa i owoce.
Produkty, które nie sprzedały się po kilku dniach, są zastępowane nowymi, np. lekko sczerniałe banany wyrzuca się, by zrobić miejsce dla świeżej dostawy.
Przepisy a marnotrawstwo
Od 1 marca 2020 roku wszystkie wielkopowierzchniowe sklepy spożywcze mają obowiązek oddania niesprzedanej żywności organizacjom pozarządowym. Od 1 września 2020 dodano również sklepy, których powierzchnia przekracza 250 m2. Jak ten przepis działa w praktyce?… Otóż nie działa.
Od 2020 roku ilość marnowanego jedzenia się nie zmieniła. Banki żywności odbierają tyle samo jedzenia, co przed wprowadzeniem zmian. Przekazanie darowizny generuje koszty, dlatego supermarkety omijają przepisy rejestrując żywność jako niezdatną do spożycia (bo termin ważności minął o 1 dzień) lub płacąc kary, które są niższe niż koszt darowizny. Poza tym organizacje nie zawsze są w stanie wykorzystać dary, bo jest nimi duża ilość jednego produktu, np. 20 kg niezbyt świeżego pieczywa lub 50 kg jabłek, które trzeba zjeść w przeciągu kolejnych dni.
Freeganizm – z czym to się je?
Freeganie organizują tzw. skipy, czyli poszukiwanie zdatnej do spożycia żywności w śmietnikach przy supermarketach. Dyskonty po zamknięciu wystawiają niesprzedane produkty w kartonach lub wyrzucają je do kontenerów. To wiele kilogramów jedzenia, które marnuje się każdego dnia. Warto zaznaczyć, że przebywanie w okolicy supermarketu po zamknięciu, otwieranie śmietników czy wyciąganie ich zawartości nie jest nielegalne. Tylko jeśli staramy się otworzyć śmietnik zamknięty na kłódkę lub wchodzimy na teren ogrodzony, taki skip rozumie się to jako wtargnięcie na teren prywatny. Jeśli śmietniki nie mają żadnych zabezpieczeń, można je otwierać i wziąć ich zawartość.
Jak zacząć?
Jeśli boisz się lub wstydzisz iść samej/samemu na skipa, dołącz do freegańskich grup na Facebooku. Każde duże miasto ma własną grupę, gdzie freeganie polecają miejsca na skipy, wymieniają się znalezionymi produktami oraz umawiają na wspólne wyprawy na śmietniki.
Zapytaj o niesprzedane albo “brzydkie” warzywa i owoce w lokalnych warzywniakach. Może uda ci się je kupić po okazyjnej cenie!
Zielona Skrzynka dostarcza na terenie Warszawy warzywa i owoce od lokalnych rolników. Kupując Brzydki Box, ratujemy te mniej ładne sztuki, które są tak samo smaczne!
Freegańskie aplikacje
Aby uratować żywność przed zmarnowaniem, korzystaj z aplikacji, które pośredniczą w przekazywaniu niesprzedanego jedzenia z restauracji i marketów:
Te aplikacje pomogą ci wyszukiwać przecenione produkty oraz uniknąć marnowania jedzenia we własnym domu:
- Listonic i Food Planner – do tworzenia listy zakupów
- Blix, Pepper, Goodie, Gazetkowo.pl – do wyszukiwania aktualnych promocji
- Aplikacje sieci sklepowych, takich jak Lidl czy Biedronka, gdzie możemy zbierać punkty i dostawać rabaty.
Interesuje cię freeganizm?
Sprawdź freegańskie konta na IG:
Dołącz do grup na Facebooku:
- Freeganizm Polska
- Co jedzą polscy freeganie
- …oraz do freegańskiej grupy z twojego miasta!
Źródła: https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2019/08/Tygodnik_PIE_29-19.pdf
https://www.thefirstnews.com/article/poland-occupies-fifth-place-in-eu-for-food-waste-7074
https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/rynek/2135786,1,jedzenie-na-smietniku-przepisy-nie-rozwiazaly-problemu.read
https://www.money.pl/gospodarka/marnowanie-zywnosci-firmy-wola-wyrzucic-niz-oddac-6679969273576256a.html
https://businessinsider.com.pl/finanse/handel/marnowanie-zywnosci-nowy-obowiazek-dla-sklepow/efypjm1
Grafiki: https://www.portalspozywczy.pl/technologie/wiadomosci/freeganizm-z-czym-to-sie-je,198335.html
https://zielona-skrzynka.pl/box-brzydki
