Toksyczne maty do jogi i ich ukryty skład

W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie jogą. Każdy ćwiczy w domu z trenerem online albo na zajęciach. W trakcie pandemii trzeba było zostawić siłownie oraz kluby fitness, zainwestować we własne maty i ćwiczyć samodzielnie. Trend aktywności fizycznej jest jak najbardziej pozytywny, jednak, jak zwykle, musimy uważać na kilka aspektów. Jednym z nich jest wybór sprzętu do ćwiczeń. Maty tworzy się najczęściej z tanich materiałów syntetycznych, które mogą być niebezpieczne dla naszego zdrowia. Co zupełnie wyklucza się z sensem praktyki jogi i medytacji!

Składy mat opisuje się zaszyfrowanymi skrótami, np. PVC, NBR czy TPE, które są dla konsumentów niezrozumiałe. Z jakich materiałów powstają maty i jak upewnić się, że ćwiczenia na niej przyniosą nam wyłącznie pozytywne skutki?

Co może znajdować się w mojej macie?

PVC (polichlorek winylu)

To jeden z najbardziej popularnych, ale też niebezpiecznych materiałów, z którego robi się maty. To rodzaj plastiku, który ma w swoim składzie metale ciężkie, m.in. ołów. Bezpośredni kontakt z tym metalem może prowadzić do wielu zaburzeń: hormonalnych, neurologicznych, a nawet do nowotworu. PVC występuje w bardzo wielu produktach użytku codziennego, takich jak rury, tapety czy zabawki. Badania nad szkodliwością polichlorku winylu były dotychczas prowadzone wyłącznie na zwierzętach. Nie ma badań, które by jednoznacznie wskazywały skutki uboczne, jakie powoduje przy kontakcie z organizmem człowieka. Jednak na pewno są one negatywne. Dlaczego i tak używa się PVC? Bo jest tani i trwały. Polichlorek winylu jest niebezpieczny nie tylko dla ludzi, ale też dla środowiska. Nie podlega biodegradacji ani recyklingowi. Spalanie odpadów PVC wydziela jeszcze bardziej trującą substancję – dioksynę, która jest rakotwórcza.

Maty PVC emitują trujące substancje, które jako gazy dostają się do powietrza. Są to szkodliwe związki lotne (LZO), które odpowiadają za zanieczyszczenie powietrza. Powodują bóle głowy, podrażnienia, a nawet uszkodzenia organów wewnętrznych. Niektóre z tych substancji to gazy cieplarniane, które przyczyniają się do ocieplenia klimatu. Na produkcję 1 kilograma PVC przypada emisja 11,6 kilograma gazów cieplarnianych!

By nadać materiałowi miękkości, do PVC dodaje się ftalany – pochodne ropy naftowej (pisałam o nich również w artykule o toksycznych perfumach). Ich cząsteczki uwalniają się i łączą z kurzem, przez co wdychamy je podczas ćwiczeń.

Nie ma rozwiązania, które zapewniłoby używanie mat PVC w sposób niezagrażający zdrowiu. Informacje na temat bezpiecznego czy ekologicznego polichlorku winylu to zabieg marketingowy niepotwierdzony żadnymi certyfikatami. Co ciekawe, naukowcy informują, że PVC nie da się bezpiecznie przetworzyć ani zniszczyć. Jednej rzeczy możemy być pewni: wszystkie wyprodukowane do tej pory maty PVC to wyzwanie, z którym środowisko sobie nie poradzi.

PFR (fosforoorganiczne środki zmniejszające palność)

Przykładem substancji lotnej jest PFR (Organophosphate Flame Retardants), czyli fosforoorganicznych środków zmniejszających palność. Ich cząsteczki uwalniają się w kontakcie maty ze skórą oraz znajdują się we wdychanym powietrzu. Istnieją badania naukowe dowodzące, że takie substancje wpływają na bezpłodność. Nie da się jednak ich nie używać, ponieważ tylko dzięki PFR maty nie są łatwopalne. Środki zmniejszające palność są powszechne używane w produkcji siedzeń samochodowych, foteli czy kanap. Naukowcy zgodnie ostrzegają, że częste używanie mat zawierających PVC, ftalany oraz PFR może mieć konsekwencje zdrowotne w przyszłości.

ADA (azodikarbonamidy)

To kolejne substancje chemiczne, których używa się w produkcji mat do jogi. Dodaje się je zarówno do tworzyw syntetycznych (takich jak PVC), jak i naturalnych (np. kauczuku). To właśnie dzięki nim maty są lekkie, ale mocne. Materiał jest trwały, ale równocześnie miękki i plastyczny. ADA to substancja, która robi się niebezpieczna po podgrzaniu – uwalnia wtedy substancje rakotwórcze, które uszkadzają DNA i znacznie zwiększają ryzyko powstania nowotworu.

Wybrane opisy syntetycznych mat do jogi z popularnego sklepu sportowego

TPE (Elastomery termoplastyczne)

Materiał o nazwie TPE to tak naprawdę surowiec o nieznanym składzie. W macie TPE może być wszystko: plastik, kauczuk syntetyczny i różne mieszanki tworzyw sztucznych. Dlatego nie da się zweryfikować ich bezpieczeństwa. Maty TPE nie są wykonane z PCV, ale to za mało, by polecać ich kupno. Ten materiał to wielka niewiadoma. Kryją się za nią jak zwykle niebezpieczne substancje i chemikalia, które mogą mieć wpływ na nasze zdrowie.

NBR (kauczuk syntetyczny)

To nie to samo, co kauczuk naturalny pozyskiwany z roślin. Wygląd i właściwości gumy naturalnej i sztucznej są podobne. Jednak syntetyczne tworzywo może zwierać chemikalia i metale ciężkie. Do jego produkcji używa się wielu substancji toksycznych, dlatego zakazano jej w Europie, USA i Kanadzie.

PE (polietylen)

To rodzaj plastiku, który powszechnie stosowany jest do pakowania żywności, produkcji zabawek, izolacji czy toreb foliowych. Jest miękkim i plastycznym tworzywem, dzięki czemu ulega recyklingowi i można go przetwarzać. Jest jednym z najbardziej popularnych i bezpiecznych tworzyw syntetycznych. Jeśli już musimy wybrać matę ze sztucznego surowca, polietylen to dobry wybór. Jednak jest to cały czas związek chemiczny, którego produkcja zagraża środowisku. Większość plastiku nie trafia do recyklingu, a jego mikrocząsteczki znajdują się wszędzie – w ziemi, wodzie czy nawet w naszych organizmach.

Często obok PE pojawia się POE (elastomery poliolefinowe), który ma podobne właściwości. To kolejny rodzaj syntetycznego tworzywa, które nie jest toksyczne. Jest trwalsze od syntetycznego kauczuku, ale bardziej miękkie niż zwykły plastik.

Poliester

To tworzywo sztuczne, które występuje pod postacią warstwy mikrofibry. Naturalne lub syntetyczne maty powleka się mikrofibrą, by zwiększyć przyczepność i zapobiec ślizganiu się. Produkcja tego sztucznego tworzywa wiąże się ze szkodami dla środowiska. Produkcja poliestru emituje gazy cieplarniane do atmosfery i pochłania ogromne ilości energii. Przyklejenie warstwy mikrofibry do maty z naturalnego tworzywa sprawia, że nie ulegnie ona biodegradacji ani nie zostanie przetworzona.

Opisy mat z popularnego dyskontu sportowego, w których tworzywa syntetyczne połączone są z surowcami naturalnymi oraz których właściwości nie są jasne

Jakie maty są najbezpieczniejsze dla zdrowia i środowiska?

Wykonane w 100% z naturalnego tworzywa: korka, naturalnego kauczuku, bawełny, wełny (filcu), juty albo FPC (resztek organicznych)

Pozbawione syntetycznych domieszek w postaci sztucznego lateksu, mikrofibry, poliuretanu lub innych tworzyw syntetycznych. Taka mata po zużyciu jest niemożliwa do recyklingu.

Bez dodatku EVA – pianki, która zawiera niebezpieczne chemikalia

Niezawierające toksycznego kleju – warstwy maty skleja się pod wpływem wysokiej temperatury

Barwione naturalnymi farbami, bez barwników rakotwórczych

Produkowane lokalnie – im bliżej, tym mniejszy jest ślad węglowy

Z certyfikowanych materiałów. Surowiec otrzymuje atest po przejściu testów bezpieczeństwa i wykluczeniu obecności jakichkolwiek substancji toksycznych, które mogą być szkodliwe dla zdrowia lub wywoływać alergie. Jednym z takich certyfikatów jest OEKO-TEX.

Wybrane opisy mat z popularnego sklepu sportowego, które mają w całości naturalny i bezpieczny skład

Pułapki w składach mat do ćwiczeń

Brak opisu składu maty w ogóle!

Brak informacji dotyczących składników takich jak kleje czy barwniki, które mogą być toksyczne.

Jeśli matę określa się jako bezpieczna albo non-toxic, musi być to poparte odpowiednimi certyfikatami!

Opisy zawierający terminy: eco-friendly, ekologiczne, eko – są użyte bez żadnych podstaw. Nie znamy sposobu pozyskiwania surowca, miejsca ani warunków produkcji takich mat.

Żadna mata, która jest wykonana z naturalnego tworzywa (100% kauczuku lub korka) połączonego z tym syntetycznym (mikrofibra, poliuretan, poliester i inne) nie jest biodegradowalna ani nie nadaje się do recyklingu! Wbrew temu, co producenci podają w opisach większości mat!

Bezpieczne maty polskich marek

Jedyne maty, które są w pełni naturalne i po zużyciu ulegną całkowitej biodegradacji to te od Simp l ife. Są one w całości zrobione z naturalnego kauczuku albo korka, bez dodatku syntetycznej mikrofibry czy poliuretanu. Według mnie to najlepszy wybór na polskim rynku!

Joyinme to polska marka, która jest transparentna zarówno pod względem składu mat, jak i procesu produkcji. Maty wykonuje się z naturalnego kauczuku pokrytego poliuretanem. Nie zawierają domieszek silikonów, sztucznego lateksu ani metali ciężkich. Warstwy łączy się bez użycia toksycznego kleju. Są produkowane w Chinach i transportowane drogą kolejową do Polski.

Moonholi to maty również wykonane z roślinnego kauczuku. Pokrywa go warstwa mikrofibry wykonanej z materiałów z recyklingu. Maty farbuje się naturalnymi barwnikami na bazie wody.

Antyposlizgowamatadojogi_f938996e-1eb3-46e4-ae22-b0c8e3855360_1800x1800

Nie analizowałam mat do ćwiczeń pod względem wygody, przyczepności, miękkości czy wytrzymałości. Takie badania zostawiam profesjonalistom oraz nauczycielom jogi, którzy testują i sprawdzają różne podłoża przez wiele lat. Zbadałam za to szczegółowo skład różnych mat, spośród których możecie wybrać tę zarówno bezpieczną, jak i najwygodniejszą dla Was!

Niektóre grafiki pochodzą ze stron internetowych i/lub oficialnych profili w mediach społecznościowych producentów oznaczonych w artykule. Żadna z nich nie została użyta do celów komercyjnych ani handlowych.