Wszyscy kochamy bawełnę – jest naturalna, przewiewna, wygodna i miła w dotyku. Idealna na lato, na koszulkę, sukienkę albo pościel… Ale w produkcji bawełnianych tkanin naturalny jest tylko surowiec – utrzymanie ogromnych plantacji, obróbka włókna i jego farbowanie bardzo zagrażają środowisku!
Bawełniany kult
Bawełna jest najczęściej produkowanym i używanym włóknem naturalnym na świecie. Jej miejsce w modzie wydaje się pewne i niezastąpione. Lubimy bawełnę, ponieważ jest przewiewna i wygodna.Utarło się, że bawełniane ubrania czy pościel są dobrym wyborem, jednak jest wiele aspektów produkcji bawełny, których się nie porusza w publicznej dyskusji. Kupując rzeczy wykonane z czystej bawełny lub z jej domieszką musimy mieć świadomość, z jakimi konsekwencjami wiążą się ogromne uprawy tego surowca oraz ich globalna dystrybucja.
Aspekt środowiskowy
Wyprodukowanie 1 kg bawełny (czyli odpowiednik jednej koszulki lub pary dżinsów) wymaga użycia 10–20 000 litrów wody. Jest to czysta woda pitna, która zamist trafić do lokalnej społeczności, wykorzystywana jest w przemyśle.
Najwięcej wody zużywa uprawa i produkcja włókien. Tysiące litrów wody są również potrzebne do barwienia i prania odzieży. Farbowanie ubrań powoduje wypuszczanie niebezpiecznych chemikaliów do rzek i gleby. Obecnie 20% przemysłowego zanieczyszczenia wody na świece spowodowane jest farbowaniem i obróbką tekstyliów.
Według danych, włókna, które mają największy wpływ na środowisko ze względu na sposób ich uprawy, to właśnie włókna bawełniane. Dzieje się tak przez powszechne stosowanie toksycznych pestycydów oraz nadużywanie chemicznych nawozów. Dochodzi do tego ślad węglowy oraz farbowanie bawełny chemicznymi barwnikami, które mają, póki co, nieznany wpływ na nasze zdrowie oraz na środowisko.
Do 2030 r. ilość plantacji bawełny wzrośnie o 35% (ok. 115 milionów hektarów). Te tereny zostaną odebrane miejscowej populacji oraz przekształcone w masowe plantacje i monokultury.
Aspekt ludzki
Większość bawełny pochodzi z upraw w Indiach, Chinach, Turkmenistanie oraz Uzbekistanie. W tych dwóch ostatnich krajach opresyjny rząd zmusza swoich obywateli do niewolniczej pracy na plantacjach. Według doniesień w Chinach, do produkcji odzieży, wykorzystuje się pracę więźniów. Ubrania z więzień trafiają do znanych zachodnich marek. Firmy odzieżowe nie biorą odpowiedzialności za produkcję bawełny. Raport organizacji Fashion Revolution wykazał, że 91% brandów nie wiedziało, skąd pochodzi ich bawełna. Zaledwie połowa potrafiła wskazać dokładnie miejsce, gdzie ich ubrania są szyte.
Anti-Slavery International dotarło do plantacji bawełny w Indiach. Istnieje tam system sumangali – na plantacjach, w przędzalniach i fabrykach zatrudnia się głównie kobiety i dzieci (dziewczynki w wieku 13-18 lat) na okres 3 lat. Pracują po 12 godzin dziennie i mieszkają w obozach przy fabrykach. Przez lata nie mogą opuszczać miejsca pracy. Rodzice dzieci dostają zaliczkę za ich pracę. Reszta wynagradzania zwykle nie jest wypłacana. Pracownicy nie mają szansy wywalczyć lepszych warunków pracy ani wymóc dopełnienia kontraktu, bo większość z nich nie potrafi czytać. Przędzalnie nadzorowane są przez zorganizowane mafie praktykujące niewolnictwo, pracę dzieci oraz łamanie praw człowieka w każdym aspekcie.
Bawełna z certyfikatem
Naukowcy są zgodni: przejście z bawełny konwencjonalnej na organiczną ma znaczący wpływ na zmniejszenie negatywnego wpływu przemysłu odzieżowego na środowisko.
- Certyfikatem potwierdzającym użycie organicznej bawełny jest GOTS (Global Organic Textile Standard). Zapewnia on minimalne zużycie wody, ekologiczne uprawy (bez użycia pestycydów, sztucznych nawozów, metali ciężkich czy alergenów) oraz godne warunki pracy dla pracowników całego łańcucha dostaw.
- Certyfikat OEKO-TEX Standard 100 oznacza, że tkanina została sprawdzona pod względem obecności szkodliwych i niebezpiecznych substancji.
Polskie marki odzieżowe używające bawełny z ceryfikatem GOTS:
VOLNA z bawełny organicznej szyje bluzki z długim i krótkim rękawem w różnych kolorach.
OSNOVA do szycia używa 100% organicznej bawełny. Tkaniny posiadają również certyfikat Oeko-Tex Standard 100.
Lamita Organic to kolorowe sukienki, jak i klasyczne bluzki oraz spodnie z bawełny organicznej.
Alternatywy dla bawełny:
Bäckerei Bytom to manufaktura, która używa lnu z upraw i produkcji europejskich. Uprawa lnu jest bardziej ekologiczna niż uprawa bawełny – potrzebuje o wiele mniej wody i nie wymaga użycia pestycydów.
Polne to nowa marka odzieżowa, która szyje koszule z konopi. Jej uprawa wymaga… 40 razy mniej wody niż bawełna! A do tego włókna konopne są bardzo wytrzymałe.
Waste Me Not to ubrania uszyte w 100% z bawełny z odzysku. Ich produkcja nie wymaga pozyskiwania surowca ani tkania nowego materiału — używa się wyłącznie odzyskanych tkanin.
Jaki jest Twój stosunek do bawełny? Love or hate?
